การพัฒนาประสิทธิภาพการทำงานด้วยหลักอิทธิบาท 4 ในระบบควบคุมคุณภาพทางอุตสาหกรรม
คำสำคัญ:
การพัฒนา, ประสิทธิภาพ, หลักอิทธิบาท 4บทคัดย่อ
บทความวิชาการนี้ศึกษาการควบคุมคุณภาพในระบบอุตสาหกรรมเป็นกลไกสำคัญที่ช่วยให้องค์กรสามารถผลิตสินค้าที่ได้มาตรฐาน ตอบสนองต่อความต้องการของตลาด รักษาขีดความสามารถในการ แข่งขันระดับประเทศ และระดับสากล ปัจจัยหนึ่งที่ส่งผลต่อประสิทธิภาพของระบบควบคุมคุณภาพ คือ ทรัพยากรมนุษย์ ถ้าสามารถพัฒนาทัศนคติ พฤติกรรม ศักยภาพของบุคลากรให้มีความมุ่งมั่นเอาใจใส่ในการทำงานอย่างต่อเนื่อง ย่อมส่งผลดีต่อคุณภาพของสินค้าและกระบวนการผลิต โดยนำหลักธรรมทางพุทธศาสนาเข้ามาเป็นแนวทางในการพัฒนาในภาคอุตสาหกรรม คือ หลักอิทธิบาท 4 ซึ่งประกอบด้วย ฉันทะ(ความพอใจในงานที่ทำ), วิริยะ(ความเพียรพยายาม), จิตตะ(ความตั้งใจเอาใจใส่), และ วิมังสา(การใคร่ครวญตรวจสอบ) ซึ่งสามารถนำมาประยุกต์ใช้เพื่อส่งเสริมให้พนักงานเกิดความรักในงานของตน มุ่งมั่นตั้งใจในการปฏิบัติงาน ไม่ย่อท้อต่ออุปสรรค และสามารถพัฒนากระบวนการผลิตได้อย่างมีประสิทธิภาพในการควบคุมคุณภาพ ซึ่งหลักฉันทะสามารถนำมาใช้เพื่อสร้างแรงจูงใจและความรู้สึกภาคภูมิใจในหน้าที่ของตน ขณะที่หลักวิริยะช่วยให้พนักงานเกิดความเพียรพยายามไม่ย่อท้อต่อปัญหา หลักจิตตะส่งเสริมการใส่ใจในรายละเอียดของกระบวนการผลิต และหลักวิมังสาช่วยพัฒนาทักษะการคิดวิเคราะห์และการปรับปรุงงานอย่างต่อเนื่อง หากบุคลากรสามารถประยุกต์ใช้หลักอิทธิบาท 4 ได้อย่างครบถ้วน จะส่งผลให้การทำงานมีคุณภาพสูง ลดความผิดพลาด และเพิ่มความมั่นคงของระบบคุณภาพ หลักธรรมทางพุทธศาสนายังช่วยสร้างวัฒนธรรมองค์กรที่เน้นการพัฒนาจิตใจควบคู่ไปกับทักษะ ส่งเสริมความสุขในการทำงาน ลดความขัดแย้ง และสร้างสภาพแวดล้อมในการทำงานที่มีความร่วมมือกัน ส่งผลให้เกิดการพัฒนาในระยะยาว การน้อมนำหลักอิทธิบาท 4 มาใช้ในระบบการควบคุมคุณภาพทางอุตสาหกรรม ไม่เพียงแต่ช่วยเพิ่มประสิทธิภาพของงานในเชิงเทคนิค แต่ยังเป็นการพัฒนา คุณภาพคน อันเป็นรากฐานสำคัญของการควบคุมคุณภาพที่ยั่งยืนในทุกระดับขององค์กรและภาคอุตสาหกรรมในภาพรวม
เอกสารอ้างอิง
เทพศักดิ์ บุณยรัตพันธุ์. (2561). การวิเคราะห์และวางแผนอัตรากำลังคน. สืบค้นเมื่อ 25 พฤษภาคม2568. จาก https://www.nmd.go.th/person/file.php/1/_hr1/Manpower_Plan ning.pdf
เนตร์พัณณา ยาวิราช. (2556). การจัดการสมัยใหม่ (พิมพ์ครั้งที่ 8) กรุงเทพมหานคร: ทริปเพิ้ล กรุ๊ป จำกัด.
ปัญญา บูรณะนันทสิริ. (2550). ปัจจัยที่มีผลต่อประสิทธิภาพการปฏิบัติงานของบุคลากรสำนักอำนวยการกระทรวงศึกษาธิการ (วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต). มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช.
พระธรรมโกศาจารย์ (ประยูร ธมฺมจิตฺโต). (2549). พุทธวิธีบริหาร. กรุงเทพมหานคร: โรงพิมพ์มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.
พระพรหมคุณาภรณ์ (ป.อ. ปยุตฺโต). (2563). พจนานุกรมพุทธศาสตร์ ฉบับประมวลธรรม (พิมพ์ครั้งที่ 19). กรุงเทพมหานคร: มูลนิธิการศึกษาเพื่อสันติภาพ.
พระพรหมคุณาภรณ์ (ป.อ.ปยุตโต). (2549). พุทธธรรม ฉบับปรับปรุง และขยายความ (พิมพ์ครั้งที่ 11). กรุงเทพมหานคร: โรงพิมพ์บริษัท สหธรรมิก จำกัด.
พุทธทาสภิกขุ. (2537). การทำงานที่เป็นสุข. กรุงเทพมหานคร: ธรรมสภา.
มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. (2539). พระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.
ราชบัณฑิตยสถาน. (2546). พจนานุกรมศัพท์ศาสนาสากล. กรุงเทพฯ: บริษัท นานมีบุ๊คส์พลับลิเคชั่นส์ จำกัด.
วรเดช จันทรศร. (2537). การนำนโยบายไปปฏิบัติ : ตัวแบบและคุณค่า. กรงเทพมหานคร: สถาบันบัณฑิตพัฒนบริหารศาสตร์.
วรทัศน์ อินทรัคคัมพร. (2549). การปฏิบัติในการใช้สารเคมีในการปลูกพืชของเกษตรกรในพื้นที่ ศูนย์พัฒนาโครงการหลวงห้วยส้มป่อย อำเภอจอมทอง จังหวัดเชียงใหม่. การประชุมทางวิชาการของมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ ครั้งที่ 44 :สาขาศึกษาศาสตร์ สาขาสังคมศาสตร์ สาขาส่งเสริมและนิเทศศาสตร์เกษตร สาขามนุษยศาสตร์ สาขาคหกรรมศาสตร์. กรุงเทพมหานคร: มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์.
ศรีไร จำรุภิญโญ. (2540). การควบคุมคุณภาพ. กรุงเทพมหานคร: มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลธัญบุรี.
สัญญา สัญญาวิวัฒน์. (2550). การบริหารจัดการแนวพุทธ. กรุงเทพฯ: ศูนย์หนังสือแห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
สำนักงานปลัดกระทรวงอุตสาหกรรม. (2559). แผนยุทธศาสตร์กระทรวงอุตสาหกรรม พ.ศ. 2560 - 2564 (ฉบับทบทวน). กรุงเทพมหานคร: กลุ่มยุทธศาสตร์และแผนปฏิบัติการสำนักนโยบายและยุทธศาสตร์.
สำนักงานปลัดกระทรวงอุตสาหกรรม สำนักงานเศรษฐกิจอุตสาหกรรม. (2560). 10 อุตสาหกรรมเป้าหมาย กลไกขับเคลื่อนเศรษฐกิจเพื่ออนาคต. กรุงเทพมหานคร: กลุ่มประชาสัมพันธ์และบริการห้องสมุดสำนักบริหารกลางสำนักงานเศรษฐกิจอุตสาหกรรมกระทรวงอุตสาหกรรม.
สำนักงานสถิติแห่งชาติ กระทรวงดิจิทัลเพื่อเศรษฐกิจและสังคม. (2562). การสำรวจความต้องการพัฒนาความสามารถของประชากรพ.ศ.2566. สืบคน 5 มิถุนายน 2568
จาก http://www.nso.go.th/sites/2014/DocLib13/ด้านสังคม/สาขาแรงงาน/ Need_to_improve_ capacity_of_population/2562/Fullreport62.pdf
Evseeva, S., Evseeva, O., & Rawat, P. (2022). Employee development and digitalization in BANI world. Innovations in digital economy, 16(1), 253–264. doi:10.1007/978-3-031-14985-6_18
Godoy, M. F. de, & Ribas Filho, D. (2022). Facing the BANI world. International Journal of Nutrology, 14(2), 33–45. doi:10.1055/s-0041-1735848



