การจัดการความรู้เพื่ออนุรักษ์ศิลปวัฒนธรรมการแสดงเพลงพื้นบ้านโคราช ของจังหวัดนครราชสีมา
คำสำคัญ:
การจัดการความรู้, อนุรักษ์วัฒนธรรม, เพลงพื้นบ้านโคราชบทคัดย่อ
บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์ 1. เพื่อศึกษาสภาพทั่วไปในการอนุรักษ์ศิลปวัฒนธรรม 2. เพื่อศึกษาความสัมพันธ์ระหว่างการอนุรักษ์ศิลปวัฒนธรรมกับการจัดการความรู้เพื่ออนุรักษ์ศิลปะวัฒนธรรมการแสดงเพลงพื้นบ้านโคราชของจังหวัดนครราชสีมา 3. เพื่อนำเสนอรูปแบบการจัดการความรู้เพื่ออนุรักษ์ศิลปวัฒนธรรมการแสดงเพลงพื้นบ้านโคราชของจังหวัดนครราชสีมา การวิจัยแบบผสานวิธี ได้แก่ การวิจัยเชิงปริมาณ ใช้แบบสอบถามเก็บข้อมูลจากกลุ่มตัวอย่าง จำนวน 400 คน วิเคราะห์ข้อมูลที่โดย หาค่าความถี่ ค่าร้อยละ ค่าเฉลี่ย และส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน ทดสอบสมมติฐานโดยใช้ค่าสัมประสิทธิ์สหสัมพันธ์ของเพียร์สัน และการวิจัยเชิงคุณภาพ ใช้วิธีการสัมภาษณ์เชิงลึก จำนวน 18 คน แบ่งเป็น 4 กลุ่ม ดังนี้ 1. นักปราชญ์เพลงโคราช 2. นักแสดงเพลงโคราช 3. นักวิชาการด้านอนุรักษ์วัฒนธรรม 4. ประชาชนที่สนใจเพลงพื้นบ้านโคราช วิเคราะห์ข้อมูลเชิงพรรณนา
ผลการวิจัยพบว่า 1. การจัดการความรู้เพื่ออนุรักษ์ศิลปะวัฒนธรรมการแสดงเพลงพื้นบ้านโคราชของจังหวัดนครราชสีมา โดยภาพรวม พบว่า มีค่าเฉลี่ยอยู่ในระดับมาก 2. การอนุรักษ์ศิลปวัฒนธรรมกับการจัดการความรู้เพื่ออนุรักษ์ศิลปวัฒนธรรมการแสดงเพลงพื้นบ้านโคราชของจังหวัดนครราชสีมา โดยภาพรวม มีความสัมพันธ์เชิงบวก อยู่ในระดับสูง (r=0.751**) 3. รูปแบบการจัดการความรู้เพื่ออนุรักษ์ศิลปะวัฒนธรรมการแสดงเพลงพื้นบ้านโคราชของจังหวัดนครราชสีมา พบว่า ด้านการกำหนดความรู้ที่ต้องการ เน้นองค์ความรู้ด้านลีลาการร้อง เทคนิคผวนคำ เนื้อเพลง การถ่ายทอดแบบดั้งเดิม และเรื่องราวของศิลปิน ด้านการสร้างและแสวงหาความรู้ ใช้การปฏิบัติจริง ถ่ายทอดจากประสบการณ์ บันทึกข้อมูล และวิจัยเชิงปฏิบัติการเพื่อรักษาภูมิปัญญา ด้านการจัดความรู้ให้เป็นระบบพัฒนาระบบจัดการความรู้ด้วยเทคโนโลยี เช่น AI คลังข้อมูลดิจิทัล และการมีส่วนร่วมของประชาชน ด้านการแลกเปลี่ยนเรียนรู้สร้างพื้นที่แบ่งปันความรู้ผ่านการจัดกิจกรรม ชุมชนนักปฏิบัติ และช่องทางออนไลน์เพื่อสืบทอดวัฒนธรรม
เอกสารอ้างอิง
กระทรวงวัฒนธรรม. (2562). รายงานสถานการณ์ศิลปะพื้นบ้านของประเทศไทย. กรุงเทพฯ: กระทรวงวัฒนธรรม.
กระทรวงศึกษาธิการ. (2563). นโยบายการจัดการศึกษาเพื่อการอนุรักษ์วัฒนธรรม. กรุงเทพฯ: กระทรวงศึกษาธิการ.
กัญญารัตน์ พงศ์กัมปนาท. (2564). กระบวนการฟื้นฟูศิลปะการแสดงพื้นบ้าน. วารสารสถาบันวัฒนธรรมและศิลปะมหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ, 22(2). 9-18.
จารุวรรณ ธรรมวัตร. (2543). ภูมิปัญญาอีสาน (พิมพ์ครั้งที่ ๓). อุบลราชธานี: ศิริธรรมออฟเซ็ท.
ชำนาญ แก้วสว่าง. (2565). ภูมิศิลป์เพลงพื้นบ้านภาคกลาง. วารสารวิชาการ มรภ.บุรีรัมย์, 15(2). 18.
ดไนยา ก้อนแก้ว. (2549). การวิจัยและพัฒนาการของวงดนตรีพื้นบ้าน : กรณีศึกษาวงแกนอีสาน มหาวิทยาลัยราชภัฏมหาสารคาม. มหาสารคาม: มหาวิทยาลัยราชภัฏมหาสารคาม.
นิศารัตน์ หวานชะเอม และคณะ. (2559). การจัดการความรู้เพื่ออนุรักษ์วัฒนธรรมเพลงพื้นบ้านภากกลาง: กรณีศึกษาเพลงอีแซวจังหวัดสุพรรณบุรี. กรุงเทพฯ: มหาวิทยาลัยรามคำแหง.
บุญสมหญิง พลเมืองดี และกนกวัลย์ แจ่มจำรุญ. (2558). การศึกษามรดกวัฒนธรรรมเพลงเรือสู่กิจกรรมการท่องเที่ยวเชิงสร้างสรรค์. พระนครศรีอยุธยา: มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงลคลสุวรรณภูมิ.
ปรานี วงษ์เทศ. (2525). พื้นบ้าน พื้นเมือง. กรุงเทพฯ: สำนักพิมพ์เจ้าพระยา.
พระมหากฤษฎา กิตฺติโสภโณ. (2561). เทคนิคการใช้สถิติเพื่อการวิจัย. พระนครศรีอยุธยา: มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.
พัชรี สังขะพงษ์. (2563). การศึกษาเชิงเปรียบเทียบความสนใจของเยาวชนต่อศิลปะการแสดงพื้นบ้าน. วารสารการวิจัยวัฒนธรรม, 7(2) 45-60.
รัถยา เชื้อกลาง และคณะ. (2563). การสร้างนิทานเพลงพื้นบ้านมัลติมีเดียเพื่อส่งสริมการอนุรักษ์ศิลปะเพลงพื้นบ้านภาคกลางสำหรับเด็กอนุบาล. วารสารครุศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย, 9(2). 316-331.
ลักษณา เกยุราพันธ์. (2561). รูปแบบการจัดการความรู้ภูมิปัญญาและวัฒนธรรมท้องถิ่นกรณีศึกษา : อำเภอปากพลีจังหวัดนครนายก. วารสารวิจัยและพัฒนา วไลยอลงกรณ์ ในพระบรมราชูปถัมภ์, 13(2). 75.
วงศ์ธีรา สุวรรณิน และสุรเชษฐ์ โซวเกียรติรุ่ง. (2019). การพัฒนาชุมชนต้นแบบบฐานคดีวิถีชีวิตเศรษฐกิจพอเพียงและภูมีปัญญาท้องถิ่นเพื่อส่งเสริมการท่องเที่ยวเชิงสร้างสรรค์ของชุมชนในจังหวัดหนองคาย. BU ACADEMIC REVIEW, 18(1). 34-35.
สำนักงานสภาพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ. (2565). แผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ ฉบับที่ 13. กรุงเทพฯ: สำนักงานสภาพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ.
สำนักนวัตกรรมการเรียนรู้. (2564). แนวทางการบูรณาการวัฒนธรรมท้องถิ่นในหลักสูตรการศึกษา. กรุงเทพฯ: กระทรวงศึกษาธิการ.
เอกวิทย์ ณ ถลาง. (2544). ภาพรวมภูมิปัญญาไทย : ภูมิปัญญาชาวบ้านกับกระบวนการเรียนรู้และการปรับตัวของชาวบ้านไทย. กรุงเทพฯ: อมรินทร์พริ้นติ้ง.
Best, John W. (1981). Research in Education. New Jersey: Prentice Hall, Inc.
E., McDermott, R., & Snyder, W. M. Wenger. (2002). Cultivating communities of practice, A guide to managing knowledge. US: Harvard Business Publishing.
