แนวทางสู่ความสำเร็จของจุดหมายปลายทางการท่องเที่ยวคาร์บอนต่ำในพื้นที่เกาะหมาก จังหวัดตราด

บทคัดย่อ

ในปัจจุบันการท่องเที่ยวเป็นส่วนหนึ่งในการก่อให้เกิดผลกระทบเชิงลบ ทั้งทรัพยากรธรรมชาติ การจัดการขยะ การปล่อยมลพิษ รวมไปถึงวิถีชีวิตท้องถิ่นดั้งเดิมที่เปลี่ยนแปลงไป จึงก่อให้เกิดแนวโน้มการตลาดโลก (Global Trend) การท่องเที่ยวเชิงอนุรักษ์ (Ecotourism) และการท่องเที่ยวอย่างรับผิดชอบ (Responsible Tourism) เพื่อส่งเสริมให้เกิดการเดินทางท่องเที่ยวแบบใส่ใจสิ่งแวดล้อม ควบคู่กับการสนับสนุนผู้ประกอบการท้องถิ่นในการลดการสร้างมลพิษในกิจกรรมทางการท่องเที่ยว และให้ความสำคัญต่อการอนุรักษ์วิถีชีวิตดั้งเดิม วิจัยนี้จึงเป็นการศึกษาแนวทางสู่ความสำเร็จของจุดหมายปลายทางการท่องเที่ยวคาร์บอนต่ำในพื้นที่เกาะหมาก จังหวัดตราด โดยมีวัตถุประสงค์ดังนี้ 1) เพื่อศึกษากระบวนการจัดการจุดหมายปลายทางการท่องเที่ยวแบบคาร์บอนต่ำในพื้นที่เกาะหมาก จังหวัดตราด 2) เพื่อนำเสนอแนวทางสู่ความสำเร็จของพื้นที่เกาะหมากในการจัดการจุดหมายปลายทางการท่องเที่ยวแบบคาร์บอนต่ำ การวิจัยนี้เป็นระเบียบวิธีวิจัยเชิงคุณภาพ คณะผู้วิจัยใช้วิธีการสัมภาษณ์เชิงลึกแบบกึ่งมีโครงสร้าง (Semi-structured Interview) โดยมีผู้ให้ข้อมูลดังนี้ 1) หน่วยงานภาครัฐและภาคเอกชน จำนวน 3 คน ได้แก่ การท่องเที่ยวแห่งประเทศไทย ททท. สำนักงานตราด และนักวิชาการด้านการท่องเที่ยวและสิ่งแวดล้อมที่เกี่ยวข้องกับพื้นที่เกาะหมาก 2) ผู้มีส่วนได้ส่วนเสียในการจัดการท่องเที่ยวแบบคาร์บอนต่ำในพื้นที่เกาะหมาก จังหวัดตราด จำนวน 5 คน ได้แก่ ผู้นำชุมชนท่องเที่ยวเกาะหมาก เจ้าของร้านอาหารเกาะหมากซีฟู้ด เจ้าของกิจการเช่ารถกอล์ฟไฟฟ้า และกลุ่ม Trash Hero คณะผู้วิจัยได้วิเคราะห์ข้อมูลโดยการวิเคราะห์เนื้อหา (Content Analysis) การวิเคราะห์สรุปอุปนัย (Inductive Analysis) และการตรวจสอบข้อมูลแบบสามเส้า (Triangulation) ผลการวิจัยพบว่า เกาะหมาก จังหวัดตราด เป็นเกาะที่ไม่ได้มีแหล่งท่องเที่ยวที่หลากหลายเช่นเดียวกับเกาะอื่น ๆ ในพื้นที่ใกล้เคียง ไม่มีสิ่งอำนวยความสะดวกที่ครบครัน อาทิเช่นร้านสะดวกซื้อและสถานบันเทิง ไม่มีบริการเจ็ตสกีซึ่งใช้เครื่องยนต์ แต่มีบริการรถกอล์ฟไฟฟ้ากับมอเตอร์ไซค์ให้เช่า จึงทำให้เกาะหมากมีความเงียบสงบทรัพยากรธรรมชาติไม่ถูกรบกวนมากนัก ก่อให้เกิดความอุดมสมบูรณ์ จึงได้รับคัดเลือกให้เป็นต้นแบบการท่องเที่ยวแบบคาร์บอนต่ำ (Low Carbon Destination) โดยได้รับความร่วมมือจากองค์การบริหารจัดการพื้นที่พิเศษเพื่อการท่องเที่ยวอย่างยั่งยืน (อพท.) เข้ามาช่วยขับเคลื่อนและร่วมกันออกแบบธรรมนูญเกาะหมาก 8 ข้อ เช่น ไม่สนับสนุนเรือเฟอร์รี่ให้เข้ามายังเกาะหมาก ไม่สนับสนุนการใช้วัสดุจากโฟม ห้ามทิ้งขยะลงในพื้นที่สาธารณะ และไม่สนับสนุนกีฬาทั้งทางบกและทางน้ำที่ใช้เครื่องยนต์ ในขณะเดียวกัน สนับสนุนรถกอล์ฟไฟฟ้าและจักรยานให้นักท่องเที่ยวใช้เดินทางภายในเกาะ เพื่อให้เกิดการปล่อยคาร์บอนน้อยที่สุด รวมถึงมีการออกแบบกิจกรรมทางการท่องเที่ยว เพื่อเตรียมความพร้อมให้เกาะหมากเข้าสู่การเป็น Green Destination TOP 100 ภายในปีพ.ศ. 2570 แต่เพราะความเข้มแข็งของชุมชน ในปีพ.ศ. 2565 เกาะหมากจึงได้รับมาตรฐานก่อนเป้าหมายที่วางไว้ ผู้นำชุมชนและผู้ประกอบการสามารถบริหารจัดการธุรกิจแบบคาร์บอนต่ำ ตามหลัก 8P Destination Marketing ได้ค่อนข้างครอบคลุม รวมถึงแนวทางการส่งเสริมการตลาดของเกาะหมากจากการท่องเที่ยวแห่งประเทศไทย ททท. สำนักงานตราด ที่พยายามผลักดันในการยกระดับให้เกาะหมากเป็น Sustainable Luxury Destination เพื่อดึงดูดนักท่องเที่ยวกลุ่มคุณภาพที่มีการใช้จ่ายสูงให้มากขึ้น