"สร้อยสายคำ" คัมภีร์ปกครองศาสนจักรและอาณาจักร

บทคัดย่อ

การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) เพื่อศึกษาต้นฉบับคัมภีร์ใบลานร้อยยอด วัดโรงใหญ่ ตำบลโรง อำเภอทุ่มพรพิสัย จังหวัดศรีสะเกษ 2) เพื่อศึกษาคัมภีร์ร้อยยอด ที่มีผล ต่อการปกครองอาณาจักรและพระพุทธศาสนา และ 3) เพื่อศึกษาบทลงโทษในคัมภีร์ร้อยยอด

ผลการวิจัยพบว่า 1) ต้นฉบับคัมภีร์ใบลานร้อยยอด วัดโรงใหญ่ ตำบลโรง อำเภอ ทุ่มพรพิสัย จังหวัดศรีสะเกษ มีลักษณะเป็นใบลานกลม จำนวน 29 ลาน 58 หน้าลาน จารด้วยอักษรไทย น้อย 2) เนื้อหาที่ปรากฏในคัมภีร์ร้อยยอด มีเนื้อหาที่บัญญัติขึ้นตามแนวทางนี้ ดังมีหลักธรรม ทางพระพุทธศาสนาแทรกอยู่ เช่น พระวินัย เขตอุปจาร กุศลกรรมบถ ราชธรรม ปาริหานิยธรรม จำแนกได้เป็น 2 ส่วน คือ ส่วนที่ 1 เป็นส่วนที่ใช้ปกครองอาณาจักร โดยใช้ข้อบัญญัติในทางนามใช้ใน การปกครอง ส่วนที่ 2 เป็นส่วนปกครองพระพุทธศาสนา มีเนื้อหาประกอบด้วย กฎหมายอุปจาร กฎหมายกล่าว ร้าย กฎหมายละเมิดกุศลกรรมบถ กฎหมายเล่นชู้ เมีย 12 จำพวก ข้อประพฤติเนสัชชิก มาตรา โลก ธรรม กฎหมายค่าของคน กฎหมายคุ้มครองเครื่องปลูกของตน กฎหมายเภทภัณฑ์ มาตราค่าราคาตัว กฎหมายลักทรัพย์ ปาราชิกภายนอก และปกิณกโทษ 3) บทลงโทษหรือการใส่อินไหมในคัมภีร์ ร้อยยอด มีชื่อเรียก 11 ชื่อ ได้แก่ ปาราชิก สังฆาทิเสส ถุลลัจจัย ปาจิตตีย์ ปฏิเทสนียะ ทุกกฏ ทุพภาษิต ขันค่าคำ ขันไหม ขันแปลง และขันหมาก ซึ่งอินไหมในแต่ละข้อจะมีโทษแตกต่างกันไปตามแต่สถานะ เพศ และศักดินา