การมีส่วนร่วมของประชาชนในการจัดทำรัฐธรรมนูญ2540-2560ของประเทศไทย

บทคัดย่อ

งานวิจัยนี้มีจุดประสงค์เพื่อศึกษาเกี่ยวกับการมีส่วนร่วมของประชาชนในกระบวนการจัดทำรัฐธรรมนูญสามฉบับล่าสุดของประเทศไทย โดยวิธีวิจัยเชิงคุณภาพ ด้วยวิธีวิเคราะห์เอกสารทุตยิภูมิ การวิจัยพบว่าการจัดทำรัฐธรรมนูญของไทย ภายใต้หลักจัดทำรัฐธรรมนูญต้องเปิดโอกาสให้ประชาชนมีส่วนร่วมในกระบวนการสร้างรัฐธรรมนูญมากที่สุด เพื่อแสดงเจตจำนงแห่งประชาชนภายใต้การปกครองตนเอง  แต่ในการจัดทำรัฐรัฐธรรมนูญ 2540 ,รัฐธรรมนูญ2550 และรัฐธรรมนูญ 2560 ของไทยกลับพบว่าประชาชนมีส่วนร่วมในการจัดทำรัฐธรรมนูญอยู่ในระดับน้อยมาก  มีเพียงรัฐธรรมนูญ2540 ที่ชนชั้นนำทางการเมืองมีบทบาทริเริ่มภายใต้การสนับสนุนของภาคประชาชาสังคม ในขณะที่รัฐธรรมนูญ2550 และรัฐธรรมนูญ 2560 การริเริ่มและบทบาทในการสร้างรัฐธรรมนูญอยู่ภายใต้อิทธิพลของคณะรัฐประหารอย่างชัดเจน  แม้การสร้งรัฐธรรมนูญทั้งสามฉบับจะมีการสื่อสารสองทางระหว่างประชาชนกับองค์กรที่สร้างรัฐธรรมนูญแต่กลับมิได้นำผลจากการสื่อสารมาใช้ปรับปรุงรัฐธรรมนูญ และการมีส่วนร่วมในระดับสูงสุดที่มีการกำหนดวิธีการประชามติแต่กระบวนการประชามติบกพร่องและไม่สมบูรณ์ ทำให้การมีส่วนร่วมในการจัดทำรัฐธรรมนูญทั้งหมดเป็นแบบจำกัด  ในขณะที่การมีส่วนร่วมของประชาชนในการจัดทำรัฐธรรมนูญ 2550และรัฐธรรมนูญ 2560 เป็นการมีส่วนร่วมในเชิงสัญลักษณ์เท่านั้น ทั้งหมดส่งผลถึงปัญหาความชอบธรรมรัฐธรรมนูญ  จึงควรมีการแก้ไขกระบวนการจัดทำรัฐธรรมนูญในอนาคตที่ควรเปิดโอกาสให้ประชาชนเข้าร่วมในการจัดทำทั้งทางตรงและและทางอ้อมอย่างกว้างขวาง