ตึกถล่ม ความเชื่อมั่นพัง: มุมมองประชาชนต่อความล้มเหลวของระบบควบคุมมาตรฐานในโครงการของรัฐ

บทคัดย่อ

บทความนี้มุ่งศึกษาปรากฏการณ์ทางสังคมและกฎหมายจากกรณีการถล่มของอาคารสำนักงานการตรวจเงินแผ่นดิน (สตง.) ระหว่างการก่อสร้าง ซึ่งกลายเป็นจุดเปลี่ยนสำคัญในความสัมพันธ์ระหว่างรัฐกับประชาชนในแง่ของความเชื่อมั่นต่อระบบราชการ โดยเฉพาะในฐานะที่รัฐควรเป็นต้นแบบของมาตรฐานด้านความปลอดภัย วิศวกรรม และความรับผิดชอบต่อสาธารณะ เหตุการณ์ดังกล่าวจึงมิใช่เพียงอุบัติเหตุเฉพาะกรณี แต่เป็นภาพสะท้อนของความล้มเหลวเชิงโครงสร้างของกลไกควบคุมภาครัฐในระบบราชการไทย   ผลการวิเคราะห์ประเด็นสำคัญ ได้แก่ ความคาดหวังของประชาชนที่เห็นว่ารัฐควรเป็นผู้กำหนดมาตรฐานที่สูงกว่าเอกชน แต่กลับล้มเหลวในการปฏิบัติตนตามหลักการนั้น  ความบกพร่องของระบบตรวจสอบโครงการที่ไม่มีการแยกบทบาทระหว่างผู้ควบคุมกับผู้ถูกควบคุม อีกทั้งขาดกลไกอิสระในการประเมิน มีการแสดงออกของประชาชนผ่านสื่อสังคมที่สะท้อนความไม่ไว้วางใจต่อรัฐอย่างกว้างขวาง  เหตุการณ์สร้างผลกระทบต่อภาพลักษณ์ของรัฐและคำถามเรื่องความรับผิดชอบที่ยังไร้คำตอบ โดยมีข้อเสนอเชิงนโยบาย เช่น การจัดตั้งหน่วยตรวจสอบอิสระ การเพิ่มการมีส่วนร่วมของภาคประชาชน และการใช้เทคโนโลยีเพื่อเปิดเผยข้อมูลแบบเรียลไทม์  หากรัฐยังคงดำรงโครงสร้างการกำกับควบคุมแบบรวมศูนย์และไม่เปิดรับการตรวจสอบจากภายนอก ความเสื่อมศรัทธาที่เกิดขึ้นจะกลายเป็นปัญหาเชิงโครงสร้างของประชาธิปไตยในระยะยาว การปฏิรูปจึงต้องมีเป้าหมายเพื่อสร้างระบบที่โปร่งใส มีความรับผิด และยึดโยงกับประชาชนอย่างแท้จริง